Nasza
kancelaria
prawna

Nowelizacja Kodeksu cywilnego i niektórych innych ustaw z 28 lipca 2023 r. (Dz. U. 2023 poz. 1615), która weszła w życie 15.11.2023 r., wprowadziła trzy istotne zmiany dotyczące dziedziczenia:

Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich bez zgody sądu opiekuńczego.

Od dnia 15.11.2023 r. nie jest już potrzebna zgoda Sądu rodzinnego i opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 101 § 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, rodzice mogą odrzucić spadek przez dziecko składając stosowne oświadczenie bezpośrednio przed sądem spadku, czyli sądem prowadzącym postępowanie spadkowe. Takie samo oświadczenie może być złożone przed notariuszem. Warunkiem skuteczności takiego oświadczenia jest aby rodzic składający oświadczenie w imieniu dziecka posiadał władzę rodzicielską w tym zakresie i aby oświadczenie takie złożone zostało za zgodą drugiego rodzica któremu również przysługuje władza rodzicielska.

Wyłączenie dziedziczenia ustawowego przez dalszych krewnych.

W stosunku do spadków otwartych po 15.11.2023 r. nastąpiła zmiana w zakresie dziedziczenia przez dalszych krewnych w sprawach w których spadkodawca nie pozostawił testamentu. Nowe brzmienie art. 934 kodeksu cywilnego wprowadza ograniczenie tzw. III kręgu spadkobierców ustawowych, poprzez ograniczenia dziedziczenia przez zstępnych dziadków spadkodawcy do dzieci i wnuków dziadków spadkodawcy. Jeżeli w toku poszukiwania spadkobierców uprawnionych do dziedziczenia okaże się, że po spadkodawcy nie ma dziadków, ich dzieci ani wnuków, nie będzie już konieczności poszukiwania dalszych spadkobierców i scheda przypadnie gminie w której spadkodawca mieszkał przed śmiercią.

Poszerzenie kręgu niegodnych dziedziczenia.

Zmiana art. 928 § 1 kodeksu cywilnego rozszerzyła katalog sytuacji, które pozwalają uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia – zmiana dotyczy spadków których otwarcie nastąpiło po dniu 15.11.2023 r.

Obok trzech dotychczasowych przesłanek dających podstawę do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, tj. (i) sytuacji w której spadkobierca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy; (ii) sytuacji w której spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;  (iii) sytuacji w której spadkobierca umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego; od 15.11.2023 r. obowiązują dwie nowe przesłanki dające podstawę do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia przez sąd.

Ustawodawca zmieniając art. 928 § 1 kodeksu cywilnego wprowadził nową przesłankę uznania za niegodnego spadkobiercy który (iv) uporczywie uchyla się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową; oraz nową przesłankę uznania za niegodnego spadkobiercy który (v) uporczywe uchyla się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Odpowiedzialność dewelopera za wady wykonanych przez niego lokalu i/lub budynku może mieć różne podstawy prawne i wynikać z następujących źródeł:

1. uregulowań nowej ustawy deweloperskiej, tj. ustawy z dnia 20.05.2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. poz. 1177) („nowa ustawa deweloperska”) w związku z zawartą z nabywcą lokalu umową deweloperską lub inną umową wskazaną w tej ustawie, w której doszło do znacznego rozbudowania regulacji związanych z procedurą odbioru lokalu (lub domu jednorodzinnego) przez nabywcę, w tym zasadami zgłaszania przez niego wad takiego lokalu (domu), uznawania tych wad i ich usuwania przez dewelopera; wprowadzono także procedurę postępowania w przypadku stwierdzenia tzw. wady istotnej lokalu – w okresie do dnia zawarcia z deweloperem umowy przenoszącej na nabywcę prawo własności do lokalu;
2. zawartej z nabywcą umowy przeniesienia prawa własności do lokalu („umowy sprzedaży”) i związanej z tą umową ustawowej odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na zasadach określonych w art. 556 – 576⁵ Kodeksu cywilnego („c.”);
3. dodatkowego w stosunku do ww. umowy sprzedaży oświadczenia dewelopera o udzieleniu nabywcy lokalu gwarancji co do jakości rzeczy sprzedanej na zasadach określonych w art. 577-581 k.c., o ile gwarancja taka została udzielona;
4. ogólnych zasad odpowiedzialności dewelopera wynikających z niewykonania lub nienależytego wykonania przez dewelopera umowy na podstawie art. 471 k.c.; oraz
5. ogólnych zasad odpowiedzialności dewelopera za zawinione, bezprawne działanie polegające na wybudowaniu lokalu i/lub budynku w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami (na zasadzie art. 415 k.c.).

Poprzednio obowiązująca ustawa deweloperska, tj. ustawa z dnia 16.09.2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz.U. 2021 r., poz. 1445), w niewielkim tylko stopniu regulowała kwestie związane z odbiorem lokalu oraz odpowiedzialnością dewelopera za wady stwierdzone podczas takiego odbioru (art. 27 ust. 1-5), odsyłając w zakresie w niej nieuregulowanym, do odpowiedzialności z tytułu rękojmi określonej w kodeksie cywilnym.

W związku z rozbudowaną procedurą odbioru lokalu, zgłaszania wad lokalu i realizacji uprawnień z tego tytułu przez nabywcę wobec dewelopera – wprowadzonymi na podstawie nowej ustawy deweloperskiej, mamy do czynienia z dwoma reżimami postępowań dotyczących zgłaszania wad lokalu, tj.: do czasu zawarcia przez strony umowy sprzedaży obowiązuje procedura określona w nowej ustawie deweloperskiej, natomiast od dnia zawarcia przez strony umowy sprzedaży lokalu – obowiązują zasady odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej z tytułu rękojmi określone w kodeksie cywilnym.